Małopolscy winiarze to prawdziwi pasjonaci, którzy dbają o tradycję. Powstaje pierwsza enoturystyczna mapa

Chociaż nasz klimat wcale nie ułatwia im pracy, doskonale wiedzą, że trud, który co dzień wkładają w uprawę winorośli, za jakiś czas zaowocuje wybornym winem. Małopolscy winiarze to prawdziwi pasjonaci, ale też zapaleńcy, którzy dbają nie tylko o swoje uprawy, ale również o gości, którzy odwiedzają ich gospodarstwa.

Delikatne zagraniczne szczepy krzewów winnych muszą w naszym regionie znosić zbyt krótkie upalne lata, przymrozki wtedy, gdy nikt ich się nie spodziewa, długotrwałe susze i ulewne deszcze połączone z gradobiciem. Wisienką na torcie są zaś spóźnione, a później zbyt długo trwające zimy. Każdy, kto próbuje tu uprawy winorośli wie, jak ciężka to praca.

Jednak takich odważnych jest coraz więcej, a liczba przeszło stu winnic na mapie Małopolski, cały czas rośnie.

Małopolski kanon win tworzą białe odmiany: bianca, sibera, seyval blanc, hibernal, muszkat odeski i jutrzenka, a także: czerwone regent, rondo, leon, millot i marechal foch.

Małopolscy eksperci wiedzą, że idealnym miejscem do upraw odmiany vitis vinifera (chardonnay), pinot gris, riesling lub pinot noir są dobrze nasłonecznione zbocza pagórków, które są łagodniej traktowane przez przymrozki i zapewniają cyrkulację powietrza.

Nie brakuje tu też innowacyjnego wina lodowego, którego produkcją zajmuje się winnica nad Dworskim Potokiem, która należy do Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do produkcji tego typu wina używa się owoców zbieranych w temperaturze co najmniej minus 8 stopni Celsjusza i które podczas tłoczenia mają jeszcze kryształki lodu.

Butelki win, które powstają w Małopolsce to prawdziwa mieszanka: tego, co owoce czerpią z ziemi i otoczenia, a także serca winiarzy, którzy je sadzili i pieczołowicie o nie dbali. Owocem całorocznej pracy małopolskich winiarzy jest kilkadziesiąt butelek win, z których tylko nieliczne trafiają do sprzedaży.

Na początku XX wieku trochę nieśmiało, a może i nawet eksperymentalnie - zaczęto w Małopolsce otwierać pierwsze winnice. Nawet najmniejsze sukcesy w uprawie winorośli, dodawały pionierom otuchy do dalszego działania. Wbrew pozorom, na trudnych i wymagających glebach Małopolski powoli zaczęło się udawać coraz lepszej jakości wino.

Mimo wszystko tradycja sięga bardziej odległych czasów, gdy już w średniowieczu z dobrych winnic, obok Zielonej Góry czy Sandomierza, słynął także nasz region. Badacze odkryli, że w X w. zbocza wzgórza wawelskiego porastały winorośle. Później pojawiła się też wzmianka o benedyktyńskich mnichach, którzy w Tyńcu założyli winnicę, czy też benedyktynkach uprawiających winorośle w Staniątkach, a także specjalizujących się również w uprawie winogron norbertankach na krakowskim Zwierzyńcu i w Nowym Brzesku.

Na krakowskich Bielanach, u stóp klasztoru kamedułów, założono winnicę Srebrna Góra, jedną z większych w Polsce. I najlepiej położonych: gleba jest tu wapienno-gliniasta oraz lessowa, stoki nasłonecznione, a winne krzewy osłania Las Wolski. Wino tworzy się tu wedle klasztornych tradycji z początku X wieku. Można znaleźć tutaj szczepy takie jak riesling, chardonnay, pinot noir. Wina robi się w zabytkowych pomieszczeniach kamedulskiego klasztoru.

Przełom XVII i XVIII wieku to regres dla małopolskiego winiarstwa - za sprawą importu zagranicznych trunków, ale też gwałtownego ochłodzenia klimatu i wojny. Najdłużej przetrwały krzewy winorośli na Wawelu oraz na Bielanach.

Aktualnie powstaje pierwsza enoturystyczna mapa polskich winnic, która będzie ogólnodostępna - Polish Wine, organizacja promująca polskie wino, zachęca do kulinarnej podróży po Polsce. Koneserzy, którzy cenią sobie nie tylko jakość degustowanego wina, doceniają również otoczenie, w którym mogą się nim rozkoszować. Dlatego małopolscy winiarze dbają też o to, by ich goście mogli również znaleźć w okolicy ich winnic - miejsce na wypoczynek i relaks.

Enoturystyka jest stosunkowo nową gałęzią turystyki, która daje szeroki wachlarz możliwości: poznania miejscowej kultury winiarskiej, odkrycia pięknych miejsc i przede wszystkim skosztowania wybornego wina. W naszym województwie, by móc promować duże winnice jak również rodzinną agroturystykę, został stworzony Małopolski Szlak Winny, a na jego liście znajduje się już ponad 50 miejsc.

- Chleb i wino to dwa kluczowe słowa biblijne. Te dwa podstawowe produkty, bez których ciężko wyobrazić sobie codzienną egzystencję, powstają w Łazach koło Bochni, w zakładzie doświadczalnym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Na początku XXI wieku w Polsce było bardzo mało winnic, brakowało fachowej literatury oraz tak bardzo ważnego w tej dziedzinie doświadczenia. Założenie winnicy wymagało więc sporej odwagi oraz ogromnego zaangażowania. Tego nam nie brakowało, ale by poradzić sobie z tym trudnym zadaniem, potrzebne było przekształcenie pracy w pasję. Winnica i wino wymagają ciągłej troski, a praca trwa nieprzerwanie, przez cały rok - mówił nam zarządzający winnicą, znany polski winiarz - Adam Kiszka.

Przed 18-laty w winnicy UJ zasadzono 1,2 tys. krzewów. Następnie przez lata sukcesywnie ją rozwijano do tego stopnia, że obecnie w winnicy rośnie już przeszło 12 tys. krzewów. Na bazie winnicy powstały liczne prace magisterskie oraz doktoraty. Od 10 lat w winnicy szlifują swoje umiejętności winiarskie studenci enologii Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum.

Wino uniwersyteckie gości nie tylko na polskich stołach. Było obecne na królewskich dworach Europy, trafiło również do przedstawicieli światowej dyplomacji.

Jak się okazuje, winnica może być również miejscem terapii. Idealnym przykładem tego jest winnica Fritz zlokalizowana na słonecznych stokach w podsądeckim Chełmcu. Ryszard Fryc założył ją w 2009 r. Te uprawy to pasja, którą w winiarzu zaszczepili jego przodkowie przybywający na Sądecczyznę ponad 200 lat temu z Tyrolu.

W winnicy Fritz powstają wina białe, różowe i czerwone oraz wina musujące wytwarzane metodą szampańską. Wino białe powstaje ze szczepów Solaris, Seyval Blanc i Johanniter, wino różowe ze szczepu Swenson Red i Marechal Foch i wino czerwone ze szczepu Regent i Bolero oraz wino musujące biały i różowy "Lachowski Szampan" ze szczepów Seyval Blanc, Jutrzenka, Swenson Red i Marechal Foch.

Właściciele winnicy 27 lat temu założyli też fundację, która opiekuje się dziećmi i osobami autystycznymi. W ramach terapii zajęciowej Fundacja Mada stworzyła kilka rodzajów Warsztatów i między innymi w Winnicy Fritz powstały Ogrodnicze Warsztaty Terapii Zajęciowej gdzie uczestnicy warsztatów pracują przy ekologicznej pielęgnacji krzewów winorośli, perma-kulturowej uprawie warzyw, owoców, ziół i wytwarzaniu z nich ekologicznych przetworów.

Dlaczego komary są pożyteczne?